Okuma Alışkanlığı

A-A+

OKUMA ALIŞKANLIĞI

Kitap çocuğun zihinsel, duygusal ve sosyal gelişiminde önemli bir uyarandır. Gelişim süreci içinde çocuk, kendine özgü kişiliğe sahip olan bir bireydir.

Çocuğun yetişkin insandan farklı oluşu sadece bir basamak farkından değil, aynı zamanda bir nitelik ve zihniyet farkından gelmektedir. Çocuk "eksik bir yetişkin" değil, fakat zihinsel, bedensel, duygusal ve sosyal gereksinimlerini tamamlamak isteyen, kelimenin tam anlamıyla bir "kişi"dir.

Bu sebeple çocuk kitaplarının hazırlanmasında, çocuğun kişiliğinin, içinde bulunduğu büyüme olgusunun ve gelişiminin çeşitli evrelerinin sürekli olarak göz önünde bulundurulması gereklidir. Bir kitabın çocuğun ilgisini çekmesi için, o kitabın bazı ihtiyaçlara cevap vermesi gerekmektedir. Bu ihtiyaçların başında, sevgi gelir.

Çocuğun duygusal gelişiminde olsun, genel anlamda eğitimde olsun, "sevgi", "şefkat" ve "güven" sözcüklerinin yeri ve önemi büyüktür. İşte bu sebeple çocuklar kendilerine sevgi ve güven ileten kitaplara büyük ilgi ve ihtiyaç duyarlar.

Çocuk, kişiliğinin gelişiminde bir modelle kendini özdeşleştirir. Bu model başlangıçta, ana-baba ve yakın akrabadayken,zamanla yerini arkadaşa, film ve kitap kahramanlarına bırakır.

Bu bakımdan, kitap kahramanlarının ahlaki ve sosyal açıdan sağlıksız olması, çocuğun kendisini kötü bir modelle özdeşleştirmesine sebep olur.Bu da, çocuk yazarlarının yüklendikleri görevin ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Başlangıçta çocuk, kolayca elinde tutabileceği, kısa öykülerle, ilginç resimleri içeren küçük kitapları sever. Bu kitaplar çoğunlukla gerçekdışı olaylardan oluşmaktadır. 3-4 yaş çocukları, kendilerine resimli öykü kitaplarının okunmasını isterler.

Çocukların büyük bir bölümü birtakım hayali serüvenlerden oluşan öyküleri dinlerken büyük zevk duyarlar ve bu öykü kahramanlarıyla kendilerini özdeşleştirirler.

Okuma ilgisi yaşla artar. Entellektüel açıdan gelişimin yanında, okul deneyimlerinin de katkısıyla çocuk, daha gerçekçi olur ve hayali konuları saçma bulur.

6-7 yaşlarında çocuklar doğa, hayvan ve diğer çocukları da içine alan, kısa ve bol resimli öykülerden özel zevk duyarlar. 6 yaş çocuğu, yatağa yattıktan sonra, yarım saat kendisine kitap okunmasını ya da kitaplara bakma fırsatı verilmesini isterler. Bu dönem, bir çocuğun okumaya karşı olan ilgisini kamçılamak üzere en uygun evredir.

Çocuk kitaplarının seçiminde, cinsiyet faktörünün rolü konusu uzmanlarca uzun süre araştırılmış ve okuma ilgisinin kızdan erkeğe değiştiği noktasında görüş birliğine varılmıştır. Genellikle, erkekler spor, gezi, serüven, makine, bilim ve ünlü kişilerin yaşam öykülerini içeren yayınları okumayı severlerken; kızlar, romantik romanlarla, kendilerini ilgilendiren öykü ve şiir kitaplarını okumaktan zevk duymaktadırlar.

Kitap okumak, insanı diğer canlılardan ayıran önemli bir özellik ve zihin gücünün geliştirilmesinde yararlı bir araçtır. İyi bir okuma alışkanlığının iki temel koşulu vardır. Bunlar, okuma sabrı ve okuma zevkidir. "Okuma kültürü" denilen bu iki alışkanlık da, aile ve okulda kazanılır. Bu sebeple, okuma ilgisinin geliştirilebilmesi için aile, okul ve toplum, çocuğa bu doğrultuda faaliyet olanakları hazırlamalıdır.

Çocuğun okuma zevkini, kültürel koşullar etkiler. Çocuk, okuması gerekeni ve kendi cinsi için uygun olanı seçerek okumasını öğrenir.

Çocuğun okuyacağı kitabın türü ve sayısı, sosyo-ekonomik ve kültürel faktörlere bağlıdır. Orta ve daha üst sosyo-ekonomik çevreden gelen çocuklar; ana-baba ve öğretmenlerinin uygun buldukları kitapları okurlar.

Buna karşılık, sosyo-ekonomik düzeyi düşük kesimlerden gelen çocuklar, kendilerine yol gösterilmeksizin, istediklerini okumakta ya da hiç okuyamamaktadırlar.

Okuma ilgisinin oluşumunda ailenin sosyo-ekonomik durumunun dışında, anne ve baba modelinin rolü büyüktür. Çocuğa kitabı elinde tutabileceği yaştan itibaren bu fırsatı veren ve çocuğun yanında kitap okuyarak olumlu bir model oluşturan anne ve baba, okuma ilgisinin gelişimine önemli ölçüde katkıda bulunur.

Tam tersine, kitabı elleme fırsatından yoksun olarak yetişen çocuk, bu konuda şanssız olup, okuma ilgisinin gelişmesi aile dışı imkanlarla, çocuğun yeteneğine bağlı kalacaktır.

Ancak, gerek okuma ilgisinin yoğunluğunda, gerekse okuma miktarında, bireysel farkların öneminin de büyük olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir. Örneğin, üstün yetenekli (gifted) çocuklar, normal çocuklardan iki veya üç kat daha çok okurlar ve okuma amaçları, bilgi edinmek noktasında yoğunlaşır.

Çocuklara okuma ilgisi kazandırmak üzere okulda öğretmenler iki temel görüşten söz ederler. Bunlardan ilki, çocukların süratli okumalarını sağlayacak okuma yeteneğini geliştirmek; ikincisi ise, onlarda okumaya karşı büyük bir arzu uyandırmak ve zengin okuma malzemesi hazırlamaktır.