İshal

A-A+

İshal;
Günde üçten fazla su gibi kaka yapmak ishal olarak tanımlanır. Sağlıklı küçük bebeklerde sarı renkli olan dışkı, ishalde çoğu kez yeşil renkli ve kötü kokuludur.

Dışkıda balgam, kan da görülebilir. İshal genellikle mikroplu bir hastalığa bağlı olarak gelişir. İshale neden olan mikroplar (koli basili tifo, dizanteri gibi) çoğu kez sağlık kurallarına uygun olarak hazırlanmamış yada saklanmamış besinlerin tüketilmesi ile vücuda girer.

Beş yaşından küçüklerde rotavirus gibi virus nedenli ishaller de sıktır ve özellikle kreşler gibi kalabalık ortamlarda bulunan çocuklarda kış aylarında görülür; Bunun dışında ishalli hastalıklar yaz aylarında daha sıktır. Sıcak ortamda ishale yol açan mikroorganizmaların kolayca üreyebilmeleri, mikropları taşıyan karasinek ve böceklerin daha bol bulunmaları bu durumda önemli rol oynamaktadır.

Mikroplu ishal genellikle karın ağrısı, kusma ile başlar ve yaklaşık yedi günde kendiliğinden düzelir. Bu sırada çocuğun bol sıvı almasına dikkat edilmelidir.

İshal erişkinlere kıyasla çocuklarda daha ağır seyreder. Bunun en önemli nedeni çocukların vücuttan sıvı kaybına daha eğilimli olmaları ve özellikle bebeklerde sıvı kaybına bağlı dolaşım bozukluğunun daha hızla gelişebilmesidir. Bu durumu önlemek ishalli çocuğa sık aralarla (iki-üç saatte bir) sıvı içirmeye çalışılmalıdır. Bu amaçla küçük bebekler sık emzirilir.

Ek besinlere başlanmış bebeklerde ve daha büyük çocuklarda sıvı olarak eczanelerde satılan şeker-tuz eriyiklerinin kullanılması yararlıdır. Eğer kusma var ise sıvı sık aralarla ve az az verilmelidir.

İshal, suyun yanı sıra sodyum ve potasyum gibi bazı maddelerin de vücuttan kaybına yol açar. Yalnız anne sütü alan küçük bebeklerde anne sütü bu kayıpların karşılanmasında yeterlidir. Beş¬ altı aylıktan büyüklerde şeker-tuz eriyiğinin yanı sıra ayran ve limonata gibi içecekler ve elma, muz, havuç gibi meyve ve sebzeler verilebilir.

İshal sırasında diyet önerilmez ancak çok şekerli besinler ishali artırabileceği için verilmemelidir. Bazen ishal sırasında verilen süt ishali arttırabilir. Bu durumda bir süre süt yerine yoğurt ve ayran kullanmak daha uygun olur.

İshal durdurucu ilaçların kullanılmasının yararı yoktur ve bunlar bazen önemli sorunlara yol açar. Antibiyotik tedavisi ise bazı durumlarda gereklidir. Gereksiz yere kullanılan antibiyotikler ishalin uzamasına yol açabilir.

İshal, bir yaşından küçük çocuklarda ağır seyredebilir. Bu açıdan çocuk dikkatle izlenmeli ve gerektiğinde en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. İshal sırasında aşağıdaki durumlardan biri varsa çocuk doktor tarafından değerlendirilmelidir:

• Birkaç saatten uzun süren şiddetli karın ağrısı
• Birkaç saatten uzun süren ve ağızdan sıvı alımını engelleyen kusma
• Altı saatten uzun bir süre ağızdan sıvı almama
• Gözlerde çökme, dalgınlık hali
• Altı saatten daha uzun süre idrar yapmama
• On günden uzun süren ishal
• Dışkıda kan
• Sık aralarla tekrarlayan ishal
• İshal sırasında yüksek ateş

İshalden korunma;

• Yemek öncesi ve tuvalet sonrası ellerin yıkanması önemlidir. Eller yıkanırken sabunun iyice köpürtülmesi, parmak aralarının, el üstünün ve avuç içinin temizlenmesi ve ardından temiz bir havlu ile kurulanması önemlidir. Eğer temiz havlu yok ise ellerin havada kurutulmasına özen gösterilmelidir. Bu uygulamanın çocuklar tarafından benimsenmesi için erişkinlerin onlara örnek olması gerekir. Temiz su ve sabunun olmadığı durumlarda alkollü mendiller kullanılabilir. Bu mendiller mikropları ellerden uzaklaştırmaz ancak bir süre için sabitleşmelerini sağlar.
• Küçük bebekler havuza sokulmamalı, büyük çocukların ise havuz suyunu yutmamaları gerektiği kendilerine anlatılmalıdır.
• İshali olan çocukların ishalleri tamamen geçinceye kadar havuzları kullanmamaları halk sağlığı açısından çok önemlidir.
• İshali olan çocuklar ishalleri süresince diğer çocuklarla temas ettirilmemelidir.
• Yaz aylarında besinler buzdolabında saklanmalı, yiyeceklere sinek ve böceklerin konmamasına özen gösterilmelidir. Yaz aylarında oda ısısında iki saatten uzun bekletilen ya da buzdolabında beş günden uzun kalan besinler çocuklara verilmemelidir.
• Çiğ sebze ve et kesmek için kullanılan tahta ve bıçaklar ayrı olmalıdır.
• Bebeklere kabuğu soyulmamış meyveler verilmemelidir.
• Tabakta ya da bardakta artakalan, ağza giren kaşığın içine girmiş olduğu yiyecekler bekletilmeden atılmalıdır.
• Çocuklara bakan kişiler el temizliğine özel önem vermeli, yiyecekleri hazırlamadan önce, çocukları beslemeden önce eller sabun ve bol su ile yıkanmalıdır.