Çocuklar Neden Oyun Oynar?

A-A+

Çocuklar Neden Oyun Oynar?

Yetişkinler, oyunu genellikle çocukların eğlenmesine, oyalanmasına yarayan amaçsız bir uğraş olarak tanımlarlar. Oysa oyun çocuğun gelişmesi ve kişilik kazanmasında çok önemlidir.

Oyun, deneyim kazanma, öğrenme ve bir şeyleri yapabildiğini görme aracıdır. Çocuk, oyun sırasında yakın çevresinde gözlediği uğraş ve becerileri canlandırır, dener ve uygular. Oyunsuz geçen bir çocukluk düşünülemez.

Oyunun Çocuğa Yararları

- Evinde ve çevresinde olup bitenleri fark eder.
- Düşünmeyi ve kendi başına karar vermeyi öğrenir.
- Oyun oynarken mutlu olur.
- Kendi yaşantısını oyuna yansıtarak rahatlar.
- Yeni beceriler kazanır.
- Hayal gücünü çalıştırır.
- Oynadığı kişilerle beraber olmayı, onlarla paylaşmayı ve konuşmayı öğrenir.
- Günlük hayatında duyduklarını, gördüklerini dener.
- Öğrendiklerini oyunla pekiştirir.
- Çocuklar kendilerine yapılmasını istedikleri veya yapılmasından korktukları şeyleri oyunlarında canlandırırlar.

Çocuk Oyunlarının Genel Özellikleri

Dünyanın neresinde olursa olsun, çocuğun yaşı ve cinsiyeti ne olursa olsun, bütün çocuk oyunları genellikle şu özellikleri gösterir.

- Oyun, belli bir sıralama izler. Örneğin, çocuk taşlar, çubuklar, bloklar, tencere kapağı ve oyuncakları yan yana dizer. Bir süre sonra onları üst üste koymayı dener, sonra hayali yapıtlar yapar. Kendine göre düşlediği ve gerçeğe uydurduğu yapıtları kurar. Ek gereçler kullanarak onlardan ev, garaj, vb. şeyler yapar.

- Oyunların sayısı ve çeşitliliği çocuğun yaşı büyüdükçe azalır. Çünkü, çocuk birçok deneyim sonucunda daha çok ilgi duyduğu ve daha iyi becerdiği oyunlara daha çok zaman ayırır.

- Çocuğun yaşı büyüdükçe dikkat süresi artar, daha uzun süre kendini belirli bir konuya verebilir, daha az sıkılır.

- İlgi ve istek duyduğu konuya daha çok zaman ayırır.

Çocukların Yaşlarına Göre Oyunlar

0-2 Yaşlarında Oyun

Bebek doğumdan itibaren çevresinde olup bitenlere karşı son derece duyarlıdır. Anne, babasının sesine, ani gürültülere, müzik sesine tepkide bulunur, parlak renkleri fark eder ama kendi başına bir şey yapamaz.

Ancak birisi onunla ilgilenir, kaldırır etrafını gösterirse zaten doğuştan var olan duyarlılığı daha da gelişir. Büyüdükçe elini ve kolunu daha rahat hareket ettirir. Nesneleri yakalar, çeker, ağzına götürür.

Yetişkinlerde gördüğü davranışları taklit etmeye başlar. Anne ya da babayla taklit oyunları, oturmaya başladıktan sonra karşılıklı topla oynanan oyunlar ilgisini çekmeye başlar.

Emeklemeye başlayınca hareket alanı genişler. Evdeki eşyalarla oynamak ister. Özellikle atınca ses çıkaran tencereler, kaşıklar, kutular, onun en iyi oyun araçları olur.

Bir yaşından sonra yürümeye başlar ve hareket eden oyuncaklara, sesli / ışıklı kitaplara ilgisi artar. Evde bulunan zararsız her şey (kullanılmayan küçük pet şişeler, kutular vb.), çocuk için oyuncaktır. Çocuklar bu dönemde başka çocuklarla oyun oynamazlar.

0-12 Aylık Çocuk Oyuncakları

Taşınabilen bebek, çıngırak, banyo oyuncağı, ayna, her boyutta top, çarpıp geri gelen oyuncaklar, yuvarlanan oyuncaklar, kitaplar, hayvanlardır. Bu dönemde, çocuğun yatağının üzerine, renkli ve ses çıkaran oyuncaklar ( evde de hazırlanabilir) asılması çocuğun ilgisini çeker.

1-2 Yaş Çocuk Oyuncakları

Vurmalı oyuncaklar, itilen ve çekilen oyuncaklar, biçim değiştirebilen oyuncaklar, bloklar ve üst üste koyulabilen nesneler, kitaplar, bebekler, hayvanlar, kamyonlar.

2-4 Yaşlarında Oyun

Çocuk 2 yaşından sonra hayal gücüne dayalı oyunlar oynamaya başlar. Çocukları oynarken izlerseniz, oyuncaklarıyla konuştuklarını, bazen de onlara kızdıklarını görürsünüz.

Ayrıca, bu yaş grubunda hareket gelişimi iyice olgunlaştığından, çocuklar takla atmaya, yüksek bir yerden atlamaya başlarlar. Çok hareketli olduklarından her şeyi hızlı ve yaratıcı bir şekilde gerçekleştirir, yeni oyunlar yaratır ve uygularlar. Evcilik, bakkalcılık, doktorculuk oyunlarında çeşitli rollere girerler.

Bu yaşta çocuklar ellerini de çok iyi kullanır, resim yapar, su, çamur ve hamur oyunlarını çok severler. Bu oyunlar çocuğun yaratıcılığını geliştirmesi açısından çok önemlidir. Ayrıca müzik, tekerleme ve şarkıdan çok hoşlanırlar.

Bisiklete binmeyi, yürümeyi, top tekmelemeyi kolaylıkla becerebilir, başka çocuklarla ikili, üçlü gruplar şeklinde oynamaya başlarlar. Çocuklar oyun süresi bittiğinde oyunlarından kopamazlar. Oyunlar genellikle uzun sürer. Kimi kez aynı oyun ertesi günlerde de oynanabilir. Kıyaslamalı, yarışmalı oyunlara ilgi başlar.

Oyuncaklar

Evcilik takımı, doktor çantası, marangoz aletleri, sökülüp takılabilen oyuncaklar, yapbozlar, müzik aletleri, inşaat blokları, kum kovaları, kürek, tırmık, boyama, kitap, oyun hamuru, kuklalar, üç tekerlekli bisiklet.

5-6 Yaşlarında Oyun

Bu yaşta vücut kasları yeterince geliştiği için çocuklar hareketli oyunlara, özellikle bahçe oyunlarına yönelirler. İp atlama, merdivenden koşarak çıkma, araba itme, sallanma, hoplama, saklambaç oyunlarını çok severler. Hayal gücü oyunları yerini hareketli grup oyunları ve masa oyunlarına bırakır.

Kesme yapıştırma, boyama, resim yapma, kolay resimleri taklit etme, şekil, sayı, renk kavramları, bilmece ve bulmacalar, evcilik oyunları, köşe oyunları, blok oyunları, inşaat oyunları, fıkra, bilmece, tekerleme, büyüklerle birlikte etkinlikler yapmak, bireysel tercihlere göre değişmekle birlikte ilkokula kadar her çocuğun ilgisini çeker.

Beş yaşında en çok sevdiği şeyin oyun olduğunu söyleyen çocuk 6 yaşında buna iş yapmayı da ekler.

Oyun Sırasında Alınması Gereken Önlemler

- Çocukların oyun oynadığı bölümde oyuncakların toplu ve düzenli durması için; sepet, kutu ve raflardan yararlanılır.
- Böylece çocuklar her oyuncağın belli bir kutusu ve yerinin olduğunu öğrenirler.
- Oyuncakların konacağı mukavva kutular çocuklarla birlikte boyanarak hazırlanabilir.
- Oyun odasında fazla eşya, kesici ve elektrikli aletler bulundurulmaz.
- Çocuklar açık havada gezme, yürüme, koşup oynama ihtiyacı duyarlar.

Bu ihtiyaçları karşılandığında evin içinde aşırı koşma, bağırma gibi rahatsız edici ve kargaşa yaratıcı davranışlarda bulunmazlar.

- Çocuklara oyun sonunda kullandıkları oyuncakları kendilerinin kaldırmaları gerektiği öğretilir.
- Yeni bir oyuna geçebilmek için önce ortada duran oyuncakları kaldırmaları hatırlatılır.
- Bu davranış 'Oyuncaklarınızı ne güzel kaldırdınız.' gibi teşvik edici sözlerle desteklenir.

Oyuncak Seçerken

Oyuncaklar, çocukların hayallerini zenginleştiren, onlara yaşamla ilgili deneyimler kazandıran oyun malzemeleridir. Oyuncaklar kız ve erkek çocuklar için ayrı ayrı düşünülmez. Kızlar ve erkekler aynı oyuncaklarla oynayabilir, oyuncak seçimi çocuğun cinsiyetine göre değil, ilgisine göre yapılır.

Evde kullanılmayan her türlü zararsız malzeme (kumaş, kâğıt, kitap, yastık, kutu, ip, yün vb.) çocuk için oyuncak olabilir. Ayrıca alınacak hazır oyuncaklarda şunlara dikkat edilir:

- Çocukta merak uyandıran ve çevresini tanımasına yardımcı olan,
- Çocukların yaşlarına, gelişim düzeylerine ve ilgilerine uygun,
- Diğer kişilerle birlikte oynanabilen,
- Büyüklerin yardımı olmadan, oynanabilecek basitlikte,
- Dayanıklı, çabuk kırılmayan malzemelerden yapılmış,
- Çocuk için tehlike yaratmayan (sivri köşeleri olan, boyası çıkan, paslanabilen oyuncaklar zararlıdır),
- Şiddeti çağrıştırmayan (tabanca, tank, kama vb. ) oyuncaklar seçilir.