Op. Dr. Günseli ÖZDEMİR İle Röportaj

A-A+

Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı, Op.Dr.Günseli ÖZDEMİR ile Tüp Bebek Tedavisi Üzerine Röportaj Yaptık:

Sevcan KUŞLAR: Tüp Bebek Düşünen Çiftlere Ne Gibi Önerilerde Bulunabilirsiniz?

Günseli Özdemir: Tüp bebek tedavisi olacak hastalar için çok acele etmemelerini öneririm. Hemen ilk tercih olarak bunun uygulanmaması gerektiğini düşünüyorum. Daha basit yöntemlerle problemin halledilmediği çiftlerde, son durak diye hep hastalarıma anlatırım. Gerekli olanlarda mutlaka uygulanması gereken yüz güldürücü bir tedavi yöntemidir. Ama daha basit ve doğal yöntemlerle çözebileceksek önce onların uygulanması, son çare tüp bebek yöntemi uygulanmasını tavsiye eden bir hekimim. Bunun yanında seçtikleri merkez çok önemli, her merkezde bunu yaptırmamalarını öneriyorum. Bu işin dikkatle yapıldığı,  çok ciddi olarak yapıldığı merkezlerin tercih edilmesi her zaman başarı şansı yönünden yüksek olacaktır.

 Tüp Bebek Tedavisinde Karşılaşılabilecek Riskler Nelerdir?

Tüp bebek uygulamasındaki belli başlı en büyük risk çoğul gebeliktir. Çoğul gebelik, gebeliğin devamı yönünden bir takım problemleri beraberinde getirmektedir erken doğum ve düşük riski gibi. Bunun yanında OHSS problemine sebep olabilmektedir. Yumurtalıkların aşırı uyarılması yüzde beş hastada bu probleme sebep olur. İleri derecede büyüyen yumurtalıklar ve damar içindeki geçirgenliklerin artması sebebiyle damar dışına ve vücut boşluklarına sıvı birikmesi olmaktadır. Buda hastanın hemodinamisini olumsuz etkileyerek derecesine göre bir takım sıkıntılara sebep olmaktadır. Bunların yanı sıra infertil hastalarda başka sıkıntılarda olabilir. İleri yaşlardan kaynaklanan problemler, irade olabilir yada gebe kalmasına engel olabilir. Yine minör anamönörler de risk doğal gebeliklere göre biraz artmaktadır. Erkek faktörü sebebiyle uğraştığımız hastalarda erkek çocuğa genetik geçiş gibi riskler olabiliyor.

Tüp Bebek Tedavisinde IVF Mi ICSI mi Tercih Edilmeli?

İn Vıtro Fertilizasyon da kadından alınan yumurta hücreleriyle, erkekten alınan sperm hücrelerinin laboratuvar koşullarında, entübasyon dediğimiz karşılıklı bir araya getirme ortamı hazırlanarak döllenmenin doğal yollardan olması sağlanır. Sperm kendi başına yumurtayı delerek içeri girip dölleme olayını gerçekleştirmektedir. Sperm sayısının düşük olduğu olgularda bu yeterli olamayabilir o zaman; alınan sperm hücreleri, özel bir yöntem ile yumurtanın içine enjekte edilmektedir. Bu yöntem döllenmenin başarı şansını artıran bir yöntemdir. Başlangıçta ağır erkek infertilitesi için ortaya çıkmış bir yöntemdir fakat daha sonra döllenme şansının daha fazla olduğu gözlemlenilerek özellikle ülkemizde IVF nin yerini almıştır. Spermin aşırı düşük olmadığı, yeterli yumurtanın olduğu olgularda özellikle toplanan sperm ve yumurtaların bir kısmı IFV için ayrılmakta bir kısmı ICSI için ayrılmaktadır. Özellikle Almanya’dan gelen hastalarımızda IFV mi  ICSI mi sorusuna daha çok karşılaşıyoruz. Her ikisi de hastasına göre gerektiğinde uygulanabilir. Ülkemizde daha çok başarı şansı yönünden ICSI uygulanmaktadır.

Tüp Bebek Tedavisinde Başarıyı Olumsuz Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Tüp bebek tedavisinde kadının yaşı en büyük faktördür. Kadının yaşı ilerledikçe şans azalmaktır. Otuz yedi yaş kadın üremesi için çok önemli bir yaştır. Otuz yedi yaşına kadar çok hafif azalan gebe kalma potansiyeli, otuz yedi yaştan itibaren ciddi şekilde azalarak, kırklı yaşlarda daha da azalarak premenopoz dönemine kadar gider. Kırk yaş üzerinde tüp bebek tedavisinde başarı şansı yüzde sekiz ile on arası olmaktadır. Daha genç yaşlarda şans daha yüksektir, overrezerve azalmış bile olsa kadının yaşının genç olduğu olgularda ileri yaşa göre şans daha fazladır. Erkeklerde de en önemli özellik sayıdan ziyade hareketlilik azlığıdır.  Motilite dediğimiz hareketliliğin düşük olduğu erkeklerde dölleme ihtimali veya bebek götürebilirlik oranı nispeten daha düşük olabilmektedir. Bunun yanında rahimin içerisinde bebeğin implantasyonunu engelleyecek bir takım yapışıklıkların olması, rahim anomelileri bunlardan bazılarıdır.

Tüp Bebek Tedavisinin Aşamaları Nelerdir?

Bebek tedavisinde, öncelikle yumurtlamayı uyarıcı tedavi aşaması vardır. Ama bunun öncesinde elde edilecek çok sayıda yumurtanın eş zamanlı olarak büyütülmesi için, bir önceki dönem yumurtlamayı bastırıcı yöntemler uygulanır. Bu hastanın yumurtalık rezervine göre değişiklik göstermektedir. Bu baskılama periyodundan sonra genellikle yumurtlamayı uyarıcı ilaç tedavisine geçiyoruz. Ardından ultrasonografi ve e2 diye adlandırılan hormon ve günlük ultrasonografik takiplerle yumurtanın büyüklüğüne bakıyoruz. Buna göre verilen ilacın dozu ayarlanır. Yeterli büyüklüğe ulaştığı zaman çatlamaya yarayan iğneleri veriyoruz. Çatlattıktan genelde 36 saat sonra opu dediğimiz bir işlem ile rahimin içerisine girerek yumurtalıkları topluyoruz. Ardından birtakım laboratuvar işlemleriyle yumurtalar hazır hale getirilir. Bu arada bu işlem yapılırken erkeğin spermleri ayrıştırılır ve tüp bebek işlemine hazır hale getirildikten sonra laboratuvarda embriyologlar tarafından mikro enjeksiyon veya IVF şeklinde uygulama yapılır ve enkübatörlere konulur. İki ile altı gün arasında embriyonun durumuna göre, toplanan yumurta sayısına göre, kadının rahimi de bu işlemlerin ardından bekleme periyodunda embriyonun tutunmasına hazır hale getirilecek ilaçlar verildikten sonra ince bir katater yardımıyla oluşan embriyolar; bir, iki, bazen yaşa göre üçe kadar çıkarak rahimin içine yerleştirilir. Kısa bir dinlenme periyodunun ardından, destek ilaçlar da verilerek hasta normal günlük düzenine dönebilir. İşlemden yaklaşık on iki gün sonra beta dediğimiz işlem yapılarak hastanın hamile kalıp kalmadığı belli olur.

Tüp Bebek İçin Başvuran Çiftlere Hangi İşlemler Uygulanıyor?

Bebek yaptırması gereken problemi neyse ilk olarak ona yöneliyoruz. Bu problem eğer tüp bebek başarı şansını artıracak veya azaltacak bir takım sıkıntılar oluşturuyorsa, öncelikle şansı artırma yönünde cerrahi işlem gerekiyorsa cerrahi işlem uyguluyoruz. Mesela tüplerinde hidrosaplinks denilen şişkinliği olan bir kadında tüplerin çıkarılması başarı şansını artırmaktadır. Onun dışında eğer rahiminin içinde polip dediğimiz, impilantasyonu, embriyoya tutunma ihtimalini azaltacak bir takım sıkıntılar varsa veya yapışıklıklar varsa histereskopi dediğimiz yöntemle onların giderilmesi yoluna gidiyoruz. Bunun dışında erkeğin spermini tekrar analiz ediyoruz. Erkeklerde sperm hareketliliği önemli bir faktör, onlar tekrar gözden geçirilip hasta için en doğru olan yöntemi belirlemek üzere yumurtalık rezervini de düşünerek ona göre bir programlama yapıyoruz.

Kadından Kaynaklanan Tüp Bebek Uygulama Nedenleri Nelerdir?

Kadına ait tüp bebek uygulama sebepleri, birinci sırada tabi ki tüplerin kapalı olduğu kadınlar, ikinci olarak yumurtlamanın basit yöntemlerle gerçekleştirilemediği kadınlardır. İleri yaştaki otuz yedi yaşın üzerindeki kadınlarda üreme fonksiyonları sürece bağlı olarak gittikçe azalmaktadır. Bunlarda yardımcı üreme teknikleri öncelikli tedavi olarak düşünmemiz gereken tedaviler arasındadır. Yine kadın rahimine ait, bebeğin tutunmasına engel olacak bir takım problemler varsa yine tüp bebek uygulamasını gerektiren durumlardır. Tüpteki yapışıklıklar, genetik bir takım problemler veya genetik hastalık taşıyıcısı olan çiftlerle de tüp bebek tedavisi uygulanabilmektedir.

Erkekten Kaynaklanan İnterfilitede Tüp Bebek Uygulaması Hakkında Bilgi Verir Misiniz?

Erkeklere ait faktörler sayı, şekil ve hareketlilik ile ilgili sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bazen meni içerisinde hiç sperm olmayabilir ama testislerinin içerisinde yeterince sperm bulunması bile yeterince şans teşkil etmektedir. Yine genetik sebepli erkek faktörlerinde yüzde ellilere varan tüp bebek başarısı mümkündür. Yine erkeğe ait kromozom kırıkları, genetik hastalık taşıyıcıları da tüp bebek tedavisi için sebep teşkil eden, çözüm teşkil eden, faktörlerden olmaktadır.

Nedeni İzah Edilemeyen İnterfilitede Tüp Bebek Uygulaması Nasıl Olmalı?

Bütün problemlerin göz ardı edildiği, her şeyin normal olduğu ama gebe kalamayan bir grup vardır. Nedeni izah edilemeyen interfilite dediğimiz bir grup vardır. Yine onlarda da yardımcı üreme teknikleri, tüp bebek tedavisi gerekli olabilmektedir. Böyle hastalarda özellikle yedi yılın üzerinde interfilite problemi olan ve basit yöntemlerle gebe kalamamış çiftlerde, artık daha fazla uğraşmadan tüp bebek tedavisine başlamak uygun olabilmektedir. Çünkü bu tarz grupta innivo dediğimiz doğal yollardan bebek sahibi olamadığımız hallerde invitro yani laboratuvar ortamında eşey hücreleri kolaylıkla bir araya getirilip tüp bebek başarı şansıda azımsanmayacak kadar yüksek olan bir grubu temsil etmemektedir.

Tüp Bebek Yöntemi Ne Zaman Uygulanmalı?

Genellikle evli çiftler, ilk bir yıl içinde korunmasız periyot içerisinde yüzde 80 i gebe kalırlar. Gebe kalamayanların ikinci yılda gebe kalma ihtimalleri gittikçe azalmaktadır. Konvansiyonel dediğimiz basit yöntemlerle gebe kalamayan çiftlerde tüp bebek yöntemi en son çare olarak düşünülmelidir. Tüp bebek yöntemi doğal bir tedavi yöntemi değildir fakat gerekli olan hastalarda mutlak suretle uygulanması gereken bir tedavi yöntemi olarak da son otuz yıldır uygulanmaktadır.

Tüp Bebek Yöntemi Kimlere Uygulanabilir?

Uyguladığımız çiftler, doğal yollardan gebe kalması mümkün olmayan ilk bu yöntemin bulunduğu yıllarda, tüplerin kapalı olduğu kadınlar için geliştirilmiş bir yöntem idi.  Ama son otuz yıl içinde yöntem geliştirilmiş artık ağır erkek interfilitesin de ürologların işe el ata bilirliği tamamen kadın doğumculara ve yardımcı üreme tekniklerine kaymıştır. Erkek ve kadına ait bir takım sebeplerle bunu yapıyoruz.